Pisagor, sayıların babası ve gizemli filozof, antik dünyanın en ilginç ve etkileyici kişiliklerinden biridir. Onun hayatı ve biyografisi, matematik, felsefe, müzik, astronomi gibi birçok alanda yaptığı devrim niteliğindeki çalışmaları ve kurduğu gizli öğretiye sahip okuluyla doludur. Bu haberde, Pisagor’un doğduğu yerden öldüğü yere, öğrencilerinden etkilendiği kişilere, ünlü teoreminden ruh göçü inancına kadar onun hakkında bilinenleri ve bilinmeyenleri anlatacağız.
Pisagor
Sisamlı Pisagor[a] (Pythagóras ho Sámios; MÖ 570 – MÖ 495), Antik İyonya’nın tanınmış filozoflarından biridir. Yunan felsefesinin ve Pisagorculuk akımının kurucusudur. Güney İtalya’da siyasi ve dini öğretilerini yaymış olan Pisagor, Platon ve Aristoteles’in düşüncelerini ve sonrasında Batı felsefesinin tamamını etkilemiştir. Hayatı hakkında çok fazla efsane vardır, ancak babasının Sisam adasında bir kuyumcu olan Mnesarchus olduğu kesin gibi görünmektedir.
En ünlü önermesi “Pisagor teoremi”dir. Pisagor ve takipçileri her şeyin matematikle ilişkili olduğunu, sayıların en temel gerçeklik olduğunu, matematik sayesinde her şeyin tahmin edilebileceğini ve ölçülebileceğini düşünmüşlerdir.
Güneşten Su Üreten Proje
Pisagor’un Yaşam öyküsü
Pisagor, Sisam Adası’nda Yunan asıllı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Babası Mnesarkhos, yüzük taşı ustasıdır. Pisagor, küçük yaşlarda adasında eğitim görmüş, daha sonra babasıyla birlikte ticaret için farklı yerlere seyahat etmiştir. Thales’in tavsiyesi üzerine matematiğin merkezi olan Mısır’a gitmiş ve orada Mısırca öğrenmiştir. Antiphon’un yazdığı “Erdemde Sivrilenler Üzerine” adlı kitapta bunlardan bahsedilir.
Mısır’dan döndüğünde Sisam Adası’nın Polikrates adlı bir tiran tarafından yönetildiğini görünce, İtalya’nın güneyindeki Crotone adlı Yunan kentine yerleşmiştir. Burada Orfeusçuluk adı verilen gizli bir dinin etkisi altında kalarak, kendine özgü bir dinsel topluluk oluşturmuştur. Bu toplulukla birlikte Pisagor, siyasetle de ilgilenmiştir.
Bu topluluğun üyeleri kendilerine matematikçiler (mathematikhoi) diyor ve okulda ortak yaşayarak hiçbir şeye sahip olmuyorlardı. Ayrıca “ruh göçü” inancına sahip oldukları için et yemekten kaçınıyorlardı. Bu topluluğa katılan öğrenciler ise dinleyiciler (akousmatikhoi) olarak anılıyor ve onların et yeme gibi katı kuralları yoktu.
Pisagorculuk ne demek?
Antik Yunan felsefesinin önemli bir okulu olan Pisagorculuk, sayıların evrenin sırrını taşıdığına inanan bir öğretiydi. Pisagor ve öğrencileri, ruhun bedenler arasında göç ettiğini, insanın yaşam tarzıyla arınabileceğini ve evren ruhuyla bütünleşebileceğini öne sürdüler. Pisagorculuk, hem matematik hem de felsefe alanında önemli katkılar sağladı. Ayrıca dini ve siyasi bir topluluk da oluşturdu. Pisagorculuk, Batı felsefesinin temelini oluşturdu ve sonraki düşünürler üzerinde büyük etki bıraktı.
Eserleri
Pisagor’un sözlü olarak öğrettiği bilinir, ancak onun ve öğretilerinin kaynakları, öğrencilerinin yazdıklarıdır. Diogenes Laertios’un belirttiği gibi, Pisagor’un da yazılı eserleri vardır:
“Kimileri Pythagoras’ın hiçbir yazılı eser bırakmadığını iddia ederler, ama bu doğru değildir. Doğa filozofu Herakleitos şöyle haykırıyor: “Mnesarkhos’un oğlu Pythagoras araştırmalarında bütün insanları geride bırakmıştır ve yazılarını seçerek, büyük bilgi ve kurnazlıkla kendi felsefesini kurmuştur.” Bunu söylüyor, çünkü Pythagoras Doğa adlı kitabına şöyle başlıyor: “Nefes aldığım hava adına, içtiğim su adına, bu kitabım hakkında herhangi bir eleştiriye dayanamayacağım.”
Pisagorun Hayat Hikayesi
Pisagor, M.Ö. 570 – M.Ö. 495 yılları arasında yaşamış ünlü bir matematikçi ve filozoftur. Pisagor’un hayat hikayesi hakkında kesin bilgiler olmasa da, bazı kaynaklara göre şöyle özetlenebilir:
- Pisagor, Yunanistan’ın Sisam Adası’nda doğdu. Babası bir yüzük taşı ustasıydı. İlk eğitimini adada aldı, sonra babasıyla birlikte farklı şehirlere gitti.
- Pisagor, ünlü filozof Tales’in öğrencisi oldu. Tales’in tavsiyesiyle Mısır’a gitti ve orada matematik ve geometri öğrendi. Mısır dilini de öğrendiği söylenir.
- Pisagor, Mısır’dan döndüğünde Sisam Adası’nın tiran Polykrates’in baskısı altında olduğunu gördü ve İtalya’nın güneyindeki bir Yunan kenti olan Crotone’ye gitti.
- Pisagor, Crotone’de Orfeusçuluk adlı gizli bir dinsel topluluk kurdu. Bu topluluk hem bir okul hem de bir kardeşlik derneği gibiydi. Üyeleri matematikçiler ve dinleyiciler olarak ikiye ayrılıyordu.
- Pisagor, sayıların evrenin temeli olduğuna inanıyordu. Matematik aracılığıyla her şeyin tahmin edilebileceğine ve ölçülebileceğine inanıyordu. Kendisini filozof, yani bilgeliğin dostu olarak adlandıran ilk kişiydi.
- Pisagor, en çok kendi adıyla anılan Pisagor teoremi ile tanınır. Bu teorem, dik üçgenlerde hipotenüsün karesinin diğer iki kenarın karelerinin toplamına eşit olduğunu söyler.
- Pisagor, aynı zamanda ruh göçü öğretisine inanıyordu. Ruhun bedenden bedene geçtiğine ve bu yüzden et yememenin gerektiğine inanıyordu. Ayrıca kadınların da bilim yapabileceğine inanıyordu ve topluluğunda kadın matematikçiler de vardı.
- Pisagor, M.Ö. 495 yılında Crotone’de öldü. Ölüm sebebi tam olarak bilinmese de, bazı kaynaklar onun siyasi rakipleri tarafından yakıldığını ya da kaçarken düştüğünü söyler.
Kaynak: hatice zeybek
